Stanisławski Jan Grzegorz (1860–1907), malarz, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Ur. 24 VI w Olszanie (pow. zwinogrodzki) na Ukrainie, był najstarszym synem Antoniego (zob.) i Karoliny z Olszewskich.
Dzieciństwo spędził S. w Charkowie i od r. 1868 w Kazaniu, gdzie jego ojciec pracował na uniwersytetach; w Kazaniu ukończył II Gimnazjum. Wzrastał w środowisku o wysokim poziomie zainteresowań kulturalnych, w atmosferze patriotycznej. Już wówczas wykazywał uzdolnienia artystyczne, rysował i malował akwarelą widoki, typy ludzkie, scenki rodzajowe; kilka jego rysunków z l. 1871–7 posiada Muz. Narodowe w Krakowie (MNK, niektóre podpisane w języku rosyjskim). Jeszcze w Kazaniu podjął naukę na miejscowym uniwersytecie. W l. 1879–81 studiował matematykę na Uniw. Warsz., którą ukończył ze srebrnym medalem, uzyskując stopień kandydata. Równocześnie uczył się malarstwa w Klasie Rysunkowej oraz w prywatnej pracowni Wojciecha Gersona; szkicowniki, kopie z odlewów gipsowych oraz rysunki kolorowane akwarelą z tego czasu zachowały się w MNK (Pikieta kozacka, 1880, Widok wioski wśród drzew, 1881, Pejzaż z dworkiem, ok. 1882). Przez kilka miesięcy przebywał w Petersburgu, gdzie uczęszczał na wykłady w Inst. Technologicznym, a przy okazji zapoznawał się ze zbiorami Ermitażu i malarstwem rosyjskim, szczególnie pejzażystów z grupy «pieriedwiżników». Nie pozostało to bez wpływu na jego decyzję porzucenia studiów inżynierskich na rzecz malarstwa, choć wg opowieści zanotowanej przez Adama Grzymałę-Siedleckiego mogło to być też następstwem odrzucenia oświadczyn o rękę piętnastoletniej Antoniny Szumowskiej (późniejszej pianistki, żony kompozytora Józefa Adamowskiego). S. popadł wówczas w głęboką depresję, leczoną w szpitalu psychiatrycznym, w trakcie której doświadczał «niezwykłych wizji barwnych».
W r. 1883 pokazał S. po raz pierwszy swój obraz (Pustka na wystawie) w Tow. Zachęty Sztuk Pięknych (TZSP) w Warszawie. Jesienią t.r. wpisał się do Szkoły Sztuk Pięknych (SSP) w Krakowie, co zbiegło się w czasie ze śmiercią ojca (sierpień). Uczył się u Władysława Łuszczkiewicza i na koniec r. akad. otrzymał «wzmiankę pochwalną za rysunek z antyku». Podobno pozował Janowi Matejce do jednej z postaci w obrazie „Dziewica Orleańska”. Latem 1884 wraz z przyjaciółmi wybrał się do Zakopanego, dokąd później wielokrotnie powracał. Do SSP wpisał się także na r. akad. 1884/5, ale jesienią 1884 wyjechał do Paryża, gdzie w l. 1885–6 uczęszczał na prywatne kursy w pracowni znanego portrecisty E.-A. Carolusa Durana; korzystał też podobno ze wskazówek P. Puvisa de Chavannes’a. W r. 1885 ponownie wziął udział w wystawie TZSP. W tym czasie pozostawał jeszcze pod wpływem Gersona, uprawiał malarstwo realistyczne, stosował koloryt lokalny o ciemnych, spokojnych barwach: Opuszczony wiatrak (1883, Muz. Narodowe w Warszawie, MNW), Stary mur (1884, MNK), Dziki bez (1885, MNK). Powtórnie wyjechał do Francji w r. 1888; poznał wtedy malarstwo impresjonistów (przypuszczalnie na wielkiej wystawie w r. 1889), które wywarło na niego wpływ widoczny w rozjaśnieniu palety barwnej, przejściu od realizmu do subiektywnego notowania wrażeń, stosowaniu czasem techniki pointylizmu. W czasie swych pobytów w Paryżu S. żył w bardzo skromnych warunkach, nieraz głodował, obrazki swe sprzedawał nawet po 10 franków za sztukę. Obracał się wśród polskiej kolonii artystycznej, bywał u Teodora Axentowicza, poznał Gabrielę Zapolska i Józefa Chełmońskiego, z którym już w r. 1888 odbył podróż na Ukrainę i którego pejzaże wywarły na niego wielki wpływ. Zapewne zetknął się też z malarzami francuskimi, o czym mogłaby świadczyć akwarelka przedstawiającą H. de Toulouse-Lautreca (w szkicownikach artysty w MNK).
Następne lata spędzał S. przeważnie w Kijowie (tam mieszkali jego matka i brat Grzegorz), odwiedzając przy tym chętnie dwory swych znajomych i domy rodziny na prowincji ukraińskiej (Olszana, Biała Cerkiew, Zofiówka, Pustowarnia, Bojarka, Popówka, Śmiła). W miarę możliwości finansowych wyjeżdżał z Rosji, głównie do Francji, gdzie spędzał po kilka miesięcy, stamtąd do Włoch (w r. 1893 zwiedził Mediolan, Wenecję, Padwę, Pizę, Florencję i Rzym), był też w Hiszpanii. Po drodze zatrzymywał się w Krakowie, Warszawie, bądź Berlinie. Wszystkie te wyjazdy łączyły się ze zwiedzaniem muzeów i zabytków oraz licznymi studyjnymi rysunkami przedstawiającymi paryskie scenki rodzajowe i widoki różnych miast (zachowane w szkicownikach). Poświęcił się malarstwu pejzażowemu, do wyjątków należą obrazy ze sztafażem: Darcie pierza (1890, olej, płótno, MNK), czy Wieczerza (olej, tektura, MNK) przedstawiająca ukraińską rodzinę spożywającą posiłek obok chaty. Pierwszy sukces odniósł w r. 1890, gdy jego obrazy wystawione w Salon du Champs de Mars w Paryżu spotkały się z uznaniem francuskiej krytyki, co skwapliwie odnotowała prasa warszawska. W ślad za tym poszły zakupy jego dzieł, a więc i poprawa sytuacji materialnej. Uczestniczył S. w kolejnych wystawach polskich, w r. 1892 w Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie (TPSP) i w r.n. w warszawskiej TZSP. W Kijowie działał w Tow. Artystów Południowo-Rosyjskich, pełnił funkcję sekretarza Kijowskiego Tow. Wystaw Artystycznych, które organizowało ekspozycje w Kijowie i Odessie, był częstym gościem szkoły rysunkowej M. Muraszki, przyjaźnił się z artystami pracującymi przy dekoracji malarskiej soboru św. Włodzimierza (W. Wasniecowem, M. Wrublem, P. Swiedomskim, M. Niestierowem). Ok. r. 1893, wspólnie z Wilhelmem Kotarbińskim, Władysławem Galimskim, Eugeniuszem Wrzeszczem i Janem Ursynem Zamarajewem, założył Tow. Malarzy Kijowskich. W r. 1894 był znów w Paryżu, skąd udał się do Szwajcarii i Austrii (Rapperswil, Innsbruck). T.r. na wystawie współczesnej sztuki polskiej, zorganizowanej z okazji Powszechnej Wystawy Krajowej we Lwowie, otrzymał brązowy medal za pejzaż Sad o zmroku. Niezbyt chętnie, wyłącznie dla zarobku, uczestniczył w pracach (wykonywał partie pejzażowe) nad modnymi wówczas panoramami: „Przejście Napoleona przez Berezynę” (malowana w r. 1895 w Berlinie pod kierunkiem Wojciecha Kossaka i Juliana Fałata, dla której wiosną t.r. wykonał szkice terenu na miejscu bitwy) oraz „Golgota” Jana Styki (malowana we Lwowie w r. 1896). Podobnym przedsięwzięciem był namalowany wspólnie z Józefem Mehofferem obraz Chrystus w Ogrójcu, w którym S. «wziął na siebie partie pejzażowe» (wystawiony w r. 1898 wraz z drugim obrazem samego już Mehoffera „Chrystus w Emaus” w gmachu panoramowym przy ul. Karowej w Warszawie).
W r. 1896 Fałat, jako rektor krakowskiej SSP, reformując tę uczelnię po śmierci Matejki, zaoferował S-emu profesurę. Nominację przyjął S. z ulgą, licząc że «raz się ta straszna nędza skończy» (Leon Kowalski). Na początku 1897 objął nowo utworzoną katedrę malarstwa pejzażowego (w tym roku jeszcze jako profesor prowizoryczny) i był jej kierownikiem (od r. 1900 w ASP) do końca życia. W r. 1897 został członkiem nowo założonego ugrupowania artystów Vereinigung Bildender Künstler Österreichs Sezession, zwanego Secesją Wiedeńską. Zainicjował utworzenie t.r. w Krakowie podobnego mu Tow. Artystów Polskich (TAP) «Sztuka», w skład którego weszli m.in. Axentowicz, Mehoffer, Stanisław Wyspiański, Jacek Malczewski, Leon Wyczółkowski, Antoni Piotrowski, i został obrany prezesem (1897–1902), obok Chełmońskiego, jako prezesa honorowego. To elitarne stowarzyszenie stawiało sobie za cel organizowanie i podniesienie poziomu wystaw, nawiązanie kontaktów z artystami zagranicznymi, propagowanie sztuki polskiej zagranicą. Katedra pejzażu i «Sztuka» były głównymi terenami działalności S-ego. Dodatkowo w l. 1897–8 uczył w prywatnej Szkole Malarstwa i Rysunków otwartej przez Axentowicza, a w l. 1900–1 w Szkole Sztuk Pięknych dla Kobiet Teofili (Toli) Certowiczówny. W tym czasie (24 VIII 1899) ożenił się w Kwasówce (pow. grodzieński) z Janiną z Roszkowskich. Czynny był także w: Tow. Miłośników Historii i Zabytków Krakowa (od r. 1899), Tow. «Polska Sztuka Stosowana» (współzałożyciel w r. 1901 i członek jury wystawy drukarskiej urządzonej staraniem Towarzystwa na przełomie l. 1904 i 1905), Stow. Polskich Artystów w Krakowie (utworzonego w r. 1902, był członkiem jego Wydziału), Komitecie MNK i Komitecie Odbudowy Wawelu (od r. 1905). Pełnił nadto społeczną funkcję ławnika sądowego. Odbywał nadal podróże artystyczne (Litwa, Czechy, Francja), niemal corocznie bywał we Włoszech (1898, 1899, 1902, 1904, 1906), wyjeżdżał do Wiednia (często z okazji organizowania wystaw «Sztuki», czego lubił sam dopilnować). Odwiedzał Ukrainę w okresach letnich i z okazji świąt, nawet kilka razy do roku.
Kształtując swój styl malarski, korzystał S., obok impresjonizmu i secesji, z popularnej wówczas w Europie sztuki japońskiej, znanej mu głównie dzięki zbiorom Feliksa Jasieńskiego (Mangghi); charakterystyczna dla niej kompozycja, stylizacja i dekoracyjna linearność jest widoczna w wielu, zwłaszcza późniejszych jego pracach. Obrazy S-ego, tworzone z «nadzwyczajną szybkością i nieomylną pewnością ręki» (T. Dobrowolski), poprzedzone były licznymi studiami, świadczącymi o świadomym budowaniu kompozycji, zwięzłym traktowaniu przedmiotów poprzez posługiwanie się szeroką plamą barwną i śmiałą fakturą oraz umiejętnym zastosowaniu światła, uważanego przez twórcę za «duszę świata». Mimo pospiesznego malowania – czasem tworzył kilka obrazów dziennie – malarstwo S-ego utrzymywało wysoki poziom. W dziełach niewielkich rozmiarów (często nawet formatu kartki papieru), przy wielkim szacunku dla szczegółu (uważał, że «im motyw jest skromniejszy, tym go bardziej należy opracować»), osiągał wrażenie nieskończonej przestrzeni, zyskiwał efekty uogólnienia i syntezy pejzażu, starając się «przenikać intuicyjnie w głąb natury, odkrywając pod materialną powłoką jej ukryte tajemnicze treści» (W. Juszczak); ta ostatnia właściwość pozwala łączyć malarstwo S-ego także z symbolizmem. Stosował głównie technikę olejną (na desce, płótnie lub tekturze), rzadziej posługiwał się akwarelą (najczęściej gdy kolorował rysunki w szkicownikach) i pastelem. Większość obrazów sygnował, często całym imieniem i nazwiskiem; niektóre z nich są też datowane i opatrzone miejscem powstania. Tworzył pejzaże o dalekim horyzoncie, pełne powietrza i światła, rozległe pola i stepy pod zajmującym nieraz większą część obrazu niebem, raz bezchmurnym w blasku słońca lub księżyca, innym razem pokrytym obłokami. Na pierwszym planie pojawiały się często rośliny polne, zioła, kępy drzew, zaś w dali wioski z chatami, stodołami, cerkiewkami – charakterystyczne cechy krajobrazu Ukrainy. Wiele z tych pejzaży tam właśnie powstało, o czym świadczą ich tytuły: Pole w Białocerkwi (1890, MNK), Krajobraz stepowy (Muz. Narod. w Kielcach), Ule na Ukrainie (1895, MNK – obraz chyba najbardziej impresjonistyczny w dorobku S-ego), Folwark (inaczej Stodoły w Pustowarni, 1898?, MNK), podkijowski Pejzaż ze stogami (1900, MNK), Pejzaż – Popówka na Ukrainie (1905, MNK), Motyw ukraiński (1906, MNK). Lubił malować krajobrazy z motywem wijącej się rzeki o różnych porach dnia i różnym oświetleniu (Różowa rzeka, ok. 1902, Dniepr fioletowy, Limany Dniepru o świcie, Obłok nad Dnieprem – wszystkie z r. 1903, MNK), widoki prowincjonalnych miast (Biała Cerkiew, ok. 1890, MNK) oraz pełne urody widoki Kijowa (Klasztor Michajłowski, 1898, Dom w zimie, 1901, Brama Wazów w Kijowie, 1903, Dzwonnica cerkwi Sofijskiej w Kijowie, ok. 1903, Cerkiew Michajłowska, 1903, W Kijowie o świcie, 1905, Askoldowa mogiła w Kijowie – wszystkie w MNK). W Krakowie malował widoki związane z architekturą tego miasta (Barbakan, Kościół na Skałce, MNW, Kościół Mariacki, ok. 1904, Hełm wieży Mariackiej w Krakowie, ok. 1904), studia Plant w różnych porach dnia i roku, Park Krakowski (Muz. Narod. we Wrocławiu). W czasie wycieczek w okolice podkrakowskie powstały: Pola proszowskie (1896, MNK), Biórków w Proszowskiem (1896, Muz. Narod. we Wrocławiu), Pola pod Bronowicami (1902, MNK), Baszta w Tenczynie (1905, MNK), Wisła o zmroku (1906), oraz obrazy malowane w Tyńcu (wszystkie w MNK): Topole (1900, najbardziej zbliżone do secesji), Wieczór na Wiśle (1902), Księżyc (1902), Niebo (1902/3), Tyniec o zmroku (1904), Tęcza (1905). Pejzaż ukraiński lub podkrakowski, jednak bez wymienienia miejsca powstania, z charakterystycznymi dla artysty motywami, występuje w obrazach: Lato (1900), Łan zboża (ok. 1902, oba w Muz. Górnośląskim w Bytomiu), Kopy siana (Muz. Narod. w Kielcach), Obłok (Muz. Narod. w Poznaniu), Krajobraz z kapustą (MNW), Chata (Muz. Okręgowe w Radomiu), Brama wśród drzew ( 1906, MNK). Pobyty w Zakopanem, najczęściej zimą, zaowocowały tematyką tatrzańską: Tatry w zimie (MNK), Park w Zakopanem w zimie (po 1900, Muz. Narod. we Wrocławiu), Widok na Osobitę (1901, MNK), Wieczór pod Kozińcem (1906, MNK). Osobną grupę stanowią pejzaże miast włoskich, np.: San Miniato – Florencja (1898), Pejzaż włoski z murami fortecy, Forteca w Weronie (1902), Katedra w Sienie (1903), Motyw włoski, Perugia o zmroku (1904, wszystkie w MNK), Piazza Erbe w Weronie (Lwowska Galeria Obrazów), oraz pejzaże znad jeziora Garda (1906, MNK). We Francji powstało Przedwiośnie w Ville d’Avray (1895, MNK). Niejednokrotnie wracał S. do tych samych motywów, przedstawiając je w różnych porach dnia, czy roku; wiele z jego studiów poświęconych jest widokom nocnym lub w świetle zachodzącego słońca: Noc w Zofiówce (ok. 1900, MNK) – typowy nokturn z białą figurą nad stawem w parku, Pod zachód słońca – drewniany kościółek (MNK), Zmrok (1900, MNK), Po zachodzie (1906, MNK). Częstymi tematami obrazów S-ego były rośliny stepowe i kwiaty wiejskie: bodiaki, dziewanny, osty, słoneczniki, malwy, a także drzewa (szczególnie chętnie malował kwitnące jabłonie), kępy krzewów i kwiatów parkowych: róż, rododendronów, bzów, lilii, irysów, floksów.
Swe obrazy pokazywał S w tym czasie (najczęściej razem z TAP «Sztuka») w TZSP (1897, 1899, 1901, 1903–5) i TPSP (corocznie w l. 1897–1905), czasami nawet dwukrotnie w ciągu tego samego roku. Wystawiał ponadto w warszawskich salonach Aleksandra Krywulta (1898–1900, 1903) i Stefana Kulikowskiego (1904), w Berlinie z okazji 200-lecia tamtejszej ASP (1896), w Wiedniu w gmachu Secesji (1898, 1900, 1901, 1902 – po tej wystawie arcyks. Karol Stefan z Żywca zakupił pejzaż Wschód słońca, 1906), w Żytomierzu (1900), Lwowie (1897, 1901, 1904), na ekspozycjach urządzanych w r. 1901 przez kijowski Salon Artystyczny Zamarajewa (Kijów, Mińsk i Rostów nad Donem), w Pradze (1902), Łodzi (1903), Wilnie (wystawa „Ars”, 1903), Düsseldorfie (1904), St. Louis (1904, dział polski w pawilonie austro-węgierskim na wystawie międzynarodowej), Dreźnie (1905), Monachium (1905, Pałac Kryształowy), Londynie (1906). Obrazy S-ego były często za jego życia reprodukowane w różnych czasopismach („Nasz Kraj”, „Tyg. Ilustr.”, „Świat”, „Życie”, „Ver Sacrum” – organ Secesji Wiedeńskiej). Mimo kilkakrotnego (1898, 1899, 1900, 1903 i 1906) rozważania kandydatury S-ego do nagrody im. Probusa Barczewskiego w dziedzinie malarstwa (udzielanej przez AU), nigdy jej nie otrzymał.
Interesował się S. również grafiką. Tworzył ilustracje, ozdobniki, winiety dla czasopism, ale nade wszystko poświęcił się autolitografii. Z zadowoleniem przyjął propozycję współpracy z czasopismem „Chimera” wydawanym przez Zenona Przesmyckiego (Miriama). Stworzył wtedy kilka pięciobarwnych litografii, odbitych w Zakładzie Artystyczno-Litograficznym Aureliusza (później Zenona) Pruszyńskiego w Krakowie w nakładzie ok. 3 tys. egzemplarzy; redakcja reklamowała je jako artystyczną nowość, dzieło posiadające «koncepcje odrębną, w której pomysł artysty wiąże się z góry z daną techniką». W r. 1901, jako dodatek do egzemplarzy «wytwornych» „Chimery”, ukazały się autolitografie: Kościół św. Marka o zachodzie słońca (t. 1 z. 2), Topole (t. 3 z. 7–8), Villa d’Este (t. 4 z. 10–11), a w r. 1904 – Sad ukraiński (t. 7 z. 20–21). Na początku 1905 pracował S. nad rysunkami do „Powieści o udałym Walgierzu” Stefana Żeromskiego, wykorzystując występujący w swym malarstwie olejnym i szkicach motyw zakola Wisły oraz wzgórza tynieckiego; nie była to dosłowna ilustracja tekstu, raczej «autonomiczna uwertura» (W. Juszczak). Utwór Żeromskiego, poprzedzony dwoma frontispisami S-ego, ukazał się w „Chimerze” w lutym 1906 (t. 9 z. 25) i jako osobne wydanie t.r. w „Bibliotece Chimery” (W.). S. próbował też techniki drzeworytu (Topole nad wodą, winieta przy wierszu Leopolda Staffa „Ogród zaklęty”, „Chimera” 1901 t. 1 z. 2). Również kilka innych wydawnictw seryjnych pomieściło prace graficzne S-ego: Wisłę pod Tyńcem – „Teka Stowarzyszenia Polskich Artystów Grafików” (Kr. 1902, 1903), Wierzby nad wodą oraz Pąki kasztanów – „Sztuka. III Wystawa Stowarzyszenia Artystów Polskich” (W. 1903), Lato (z tekstem Jana Kleczyńskiego), Wawel i Chatę (oba z omówieniami Przesmyckiego) – „Sztuka Polska. Malarstwo” (Lw. 1903, 1904).
Ważną rolę odegrał S. jako pedagog. Skupiał wokół siebie wielu uczniów, na których jego twórczość, sposób nauczania i osobowość wywarły silny wpływ. Z młodymi artystami łączyły go stosunki przyjacielskie, do czego przyczyniały się «wieczory kompozycyjne», spotkania z nimi w kawiarni lub w mieszkaniu S-ego, bale na uczelni, wspólne muzykowanie, a także wycieczki w plener – po Krakowie i do okolicznych miejscowości oraz dłuższe pobyty w Zakopanem, Rudnie, Woli Radziszowskiej; jeden z kursów plenerowych ulokował S. u Włodzimierza Tetmajera w Bronowicach, ostatni odbył się w Porąbce Uszewskiej (pow. brzeski). Wspomnienia utrwaliły zarówno zabawne anegdoty, pokazujące charakter stosunków między mistrzem a uczniami, jak i formę korekt profesorskich, pełnych trafnych, dowcipnych, ale czasem gwałtownie wypowiadanych uwag: w rewanżu studenci robili mu różne żarty. S., m.in. jako kurator Bratniej Pomocy Uczniów ASP, dbał o przyznawanie studentom nagród artystycznych i medali, troszczył się o zapomogi pieniężne i fundusze na wyjazdy plenerowe. Wykształcił ponad stu uczniów (ich spis podaje T. Z. Bednarski), wśród których byli m.in.: Stanisław Czajkowski, Stefan Filipkiewicz, Vlastimil Hofman, Stanisław Kamocki, Alfons Karpiński, Ludwik Misky, Kazimierz Młodzianowski, Antoni Procajłowicz, Henryk Szczygliński, Edward Trojanowski, Iwan Trusz. Większość z nich, wzorem mistrza, malowała krajobrazy. Określani jako «szkoła pejzażowa Jana Stanisławskiego» występowali ze wspólnymi ekspozycjami, a uprawiany przez nich rodzaj malarstwa zyskał miano «stanisławszczyzny».
W krakowskim okresie swego życia uczestniczył S. aktywnie w życiu towarzysko-kulturalnym miasta. Przyjaciół, znajomych i uczniów przyjmował z wielką gościnnością u siebie, w kamienicy przy ul. Pańskiej 10 (obecnie Marii Curie-Sklodowskiej), a że cenił dobrą kuchnię, nie brakowało przy tych okazjach wykwintnego jadła. Ważną rolę w tych spotkaniach odgrywała jego żona, osoba pełna taktu i kultury, oddana mężowi i jego sprawom. Bliskie kontakty, czasem przyjaźnie, łączyły go z malarzami, głównie z kręgu TAP «Sztuka», oraz pisarzami: Tetmajerem, Lucjanem Rydlem, Tadeuszem Żuk-Skarszewskim, Stanisławem Przybyszewskim, Stanisławem Witkiewiczem, Tadeuszem Żeleńskim (Boyem). Serdeczne więzi utrzymywał z Wyspiańskim, którego twórczość podziwiał; prosił Miriama o zamówienia „Chimery” dla niego, bo «w jego kieszeni nie przelewa się wcale» (1900), skutecznie zabiegał o powołanie go na docenta malarstwa religijnego w ASP (1902). Wyspiański namalował portret S-ego, wzmiankował o nim w kwestii Pana Młodego w „Weselu”: «żebym miał kąt z bożej łaski, maleńki, jak te obrazki, co maluje Stanisławski» (w spektaklach granych do r. 1907, tj. do śmierci S-ego, aktorzy nie wygłaszali tych słów). Bywał S. u Sewerów-Maciejowskich, Pawlikowskich, Pareńskich, Kotarbińskich, utrzymywał też stosunki z wieloma wybitnymi postaciami spoza Krakowa: Ferdynandem Ruszczycem, Przesmyckim, Władysławem Reymontem, Żeromskim, Józefem Pankiewiczem, Władysławem Ślewińskim, Stanisławem Masłowskim. Potrafił zachwycać się pracami kolegów, szczególnie podziwiał malarstwo swego mistrza Chełmońskiego, jednak krytyczną ocenę wzbudzały w nim dzieła modernistyczne (np. ilustracje Edwarda Okunia w „Chimerze”, czy polichromia Tetmajera w kaplicy królowej Zofii na Wawelu). Niejednokrotnie w dyskretny sposób pomagał kolegom w trudnym położeniu, np. zabiegał o zakupienie prac Konstantego Laszczki przez Komitet TZSP (1905). S. był miłośnikiem teatru, stale bywał na premierach w Teatrze Miejskim, jego oceny wystawianych sztuk i ich wykonawców, wypowiadane stanowczo, ale dowcipnie, wyznaczały często obowiązujący w opinii publicznej punkt widzenia. W r. 1902, wraz z kolegami, zwrócił się do prezydenta miasta Juliusza Leo o utworzenie przy teatrze etatu «reżysera – dekoratora» i powierzenie go któremuś z malarzy. T.r. zaprojektował przy udziale Kossaka scenografię i kostiumy dla „Nie-Boskiej Komedii” Zygmunta Krasińskiego w reżyserii Adolfa Walewskiego. Józefowi Kotarbińskiemu, dyrektorowi Teatru Miejskiego, udzielał porad scenograficznych (np. przy „Uczcie Herodiady” Jana Kasprowicza w r. 1905). Liczono się z jego opiniami na temat sztuki, literatury, muzyki i teatru, mimo, że nie ukrywał subiektywizmu (słynne było jego powiedzenie «Dlaczego ja mam być sprawiedliwy? Pan Bóg jest sprawiedliwy»). Codziennie bywał w krakowskich restauracjach i kawiarniach, najczęściej u Franciszka Sauera przy ul. Szczepańskiej, Stanisława Rehmana w Rynku Głównym oraz Ferdynanda Turlińskiego przy ul. Szpitalnej. Właśnie przy Szpitalnej pisarze i artyści spotykali się pod nieformalnym przewodnictwem S-ego, w sali zwanej Paonem, gdzie na zbiorowym żartobliwym malowidle S. był wyobrażony przez Tetmajera jako Jowisz (obecnie w MNK). Jesienią 1905 w kolejnym miejscu spotkań krakowskiej bohemy artystycznej – kawiarni «Lwowskiej» Jana Apolinarego Michalika przy ul. Floriańskiej –przy współudziale S-ego rozpoczął działalność kabaret «Zielony Balonik». S. odegrał znaczną rolę w ukształtowaniu jego charakteru i był jednym z bohaterów szopek satyrycznych. Już w pierwszej z nich (1906, Witolda Noskowskiego) żartowano z jego uczestnictwa w pracach Komitetu Odbudowy Wawelu, prezentując rzekomy projekt restauracji zamku pomniejszonego do rozmiaru pudełka zapałek, co było aluzją do formatu jego obrazów. Z kolei kuplet Kaspra Żelechowskiego dotyczył słynnych plenerów malarskich i metod nauczania S-ego. Na ścianach kawiarni widniały karykatury i dowcipne obrazki z podobizną S-ego wykonane przez Kazimierza Sichulskiego, Szczyglińskiego, Jana Skotnickiego i Czajkowskiego. Kiedy w chorobie nie mógł S. opuszczać domu, próby przedstawień kabaretowych odbywały się u niego.
Był S. niezwykle charakterystyczną postacią swej doby. Wszystkie niemal wspomnienia i opracowania dotyczące Młodej Polski mówią o jego wyglądzie, usposobieniu i charakterze, przytaczają też jego celne i dowcipne powiedzenia oraz anegdoty, których był bohaterem. Pokpiwano z ogromnej postaci («rozrosły, brzuchaty, z rozwichrzoną czupryną, o szerokiej twarzy»), zestawiając tę «przeładowaną cielesność» z niewielkimi rozmiarami jego «obrazków». Sam mówił o sobie jako o «słoniu podnoszącym trąbą pomarańcze». Dostrzeżono też szczególny dualizm jego natury: z jednej strony rubaszność, krewkość, pewna niedbałość w codziennym stroju, z drugiej «wyrobienie duchowe, jak najbardziej wykwintne» (wszystkie określenia Grzymały-Siedleckiego). «Ten ciężki kształtem, a lotny myślą i miłością brzuchacz był prawdziwym Arielem radosnej wiedzy o sztuce» – napisał o nim Boy-Żeleński. Z racji władczego usposobienia nazywano go atamanem, gromowładnym, Majstrem; satyryczne rysunki ukazywały go jako Jowisza, potężną górę, czy stóg siana.
W ostatnim okresie życia trapiły S-ego różne przewlekłe schorzenia: cukrzyca, niewydolność nerek, choroba serca. Mimo zaleceń lekarza, aby wyjechał na kurację do Egiptu, spędził rok 1906 w licznych podróżach: był w Zakopanem, w Wiedniu, latem gościł u Niestierowych w pobliżu Śmiły na Ukrainie. Po powrocie do Krakowa przygotowywał swe prace na wystawę jubileuszową TAP «Sztuka». Zmarł nagle na atak serca 6 I 1907 w Krakowie. Zaraz potem Laszczka zdjął jego maskę pośmiertną (gips, MNK). Uroczysty pogrzeb, z konduktem żałobnym, który obszedł ulice Krakowa i Rynek, z zatrzymaniem się pod gmachem ASP, odbył się 8 I. S. został pochowany na cmentarzu Rakowickim.
Małżeństwo S-ego z Janiną z Roszkowskich (28 III 1874 – 21 IX 1909), córką Stanisława, przedsiębiorcy, zaangażowanego m.in. w prace nad panoramą „Golgota”, było bezdzietne; żona, podobno (wg nekrologu) autorka felietonów w „Czasie” o wystawach artystycznych, zmarła na tyfus w Śmile.
W r. 1907 obrazy S-ego były eksponowane na wystawie jubileuszowej TAP «Sztuka» w Krakowie. T.r. odbyły się dwie jego pośmiertne wystawy: w Krakowie, zorganizowana przez TPSP, i w Warszawie – przez TZSP. Również t.r. zawiązał się komitet pod przewodnictwem Chełmońskiego, z udziałem Mehoffera, Ruszczyca, Wyczółkowskiego, Żuka-Skarszewskiego i Reymonta, który postawił sobie za cel zebranie funduszu na nagrodę malarską imienia S-ego oraz wydanie monografii o nim; oba projekty nie doszły do skutku. Prace S-ego prezentowane były na różnych retrospektywnych wystawach «Sztuki», które odbyły się po jego śmierci, m.in. w r. 1908 w Künstlerbund Hagen w Wiedniu (osobne sale poświęcono na niej zmarłym malarzom: Wyspiańskiemu i S-emu). W r. 1911, na mocy testamentu Janiny Stanisławskiej, około 100 najwartościowszych prac S-ego otrzymało MNK pod warunkiem utworzenia sali mu poświęconej; istniała ona w galerii w Sukiennicach do okresu międzywojennego. Pozostałe obrazy (ok. 200) zostały sprzedane; z uzyskanej sumy miano zgodnie z wolą S-ego wznieść dom akademicki dla studentów ASP, jednak i ten zamiar, wskutek pierwszej wojny światowej oraz powojennej dewaluacji pieniądza, nie został zrealizowany. W r. 1913 ponownie urządzono w TZSP większą wystawę prac S-ego, prezentującą dary dla MNK. W r. 1915 pokazywane były obrazy S-ego w Wiedniu na Wystawie Sztuki Polskiej, zorganizowanej przez Naczelny Komitet Narodowy. W r. 1933 Kraków, Lwów i Warszawa gościły wielką wystawę „Stanisławski i jego uczniowie”, zaś w pięćdziesięciolecie jego śmierci w r. 1957 urządzono ekspozycje jego dzieł w Krakowie („Jan Stanisławski i jego szkoła”, MNK), Lwowie i Kijowie. Pejzaże S-ego były ponadto pokazywane m.in. na wystawach „Sztuka w kręgu «Sztuki»” (1995, MNK) i „Koniec wieku. Sztuka polskiego modernizmu 1890–1914” (1996, MNW, MNK). Obrazy S-ego znajdują się głównie w MNK i w MNW, oraz w Muz. Narodowych w Poznaniu i Wrocławiu, a także w kilku muzeach okręgowych i zagranicznych (Lwów), oraz w posiadaniu osób prywatnych.
S. występuje jako malarz Hazdrubalski w satyrycznej powieści Henryka Piątkowskiego pt. „Mistrz Kłębek” (W. 1911). Jego obrazy inspirowały twórczość ukraińskiego pisarza Wasyla Stefanyka (np. Pogrzeb w miasteczku znalazł odbicie w noweli „Pochoron”).
Nazwisko S-ego jest umieszczone na pamiątkowej tablicy w brązie ku czci profesorów ASP w Krakowie, wykonanej w r. 1900 z okazji 500-lecia odnowienia Akad. Krakowskiej przez Laszczkę i Wyczółkowskiego; wmurowana początkowo na dziedzińcu Collegium Maius, znajduje się obecnie w Collegium Novum. Inna tablica pamiątkowa z podobizną S-ego (1926, brąz), również wykonana przez Laszczkę, mieści się w gmachu głównym ASP w Krakowie. Jedna z ulic krakowskich nosi imię S-ego.
Podobizny przez: Józefa Krzesza-Męcinę (ok. 1903, olej, tektura, MNK, reprod. Katalog MNK), Jana Skotnickiego (kredka), Józefa Mehoffera (rysunek ołówkiem, MNK), Aleksandra Muraszkę (Kijów?), Stanisława Wyspiańskiego (1904, pastel, MNW); Drzeworyty przez Leona Kowalskiego („Jan Stanisławski z uczniami na krakowskich Plantach” i „Szkicujący Jan Stanisławski”); Autolitogr. przez Mehoffera w B. Narod., (opis w: Katalog portretów osobistości polskich i obcych w Polsce działających, W. 1994 IV); Karykatury przez: Teodora Axentowicza, Jacka Malczewskiego „Wyświęcenie Jacka z Akademii Sztuk Pięknych” (reprod. w: Dobrowolski, Nowoczesne malarstwo pol.), dwie przez Kazimierza Sichulskiego (rysunek ołówkiem i „Stanisławski z uczniami”, 1906, pastel, węgiel, wł. «Jamy Michalikowej»), Stanisława Szreniawę [Rzeckiego] „Stanisław Janisławski na Dębnikach” („Liberum Veto” 1903 nr 3) i „Profesor Stanisławski na balu” (tamże 1904 nr 5): Fot. i reprod. większości podobizn w: Bednarski T. Z., Krakowskim szlakiem Jana Stanisławskiego…; – Bąbiak G. P., Bibliografia zawartości „Życia” warszawskiego i krakowskiego, „Strumienia” oraz „Chimery”, W. 2000; Grajewski, Bibliogr. ilustracji; Pol. Bibliogr. Sztuki; – Enc. Krakowa; Swieykowski, Pam. Tow. Przyj. Sztuk Pięknych; Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler (M. Wallis-Walfisz); – Bljumina I., Vystavka tvoriv Jana Stanislavs’koho, Kyïv 1957; Grafika polska około roku 1900 [katalog wystawy w MNK], Kr. 1968; Houszka E., Kazimierz Sichulski, katalog wystawy [Muz. Narod. we Wr.], Wr. 1994; Katalog Galerii Malarstwa i Rzeźby Polskiej Wieku XX Muzeum Narodowego w Krakowie, Kr. 1963; Inspiracje sztuką Japonii w malarstwie i grafice polskich modernistów. Katalog [Muz. Narod. w Kielcach, MNK], Oprac. Z. Alberowa, Ł. Kossowski, Kielce–Kr. 1981; Jan Stanisławski i jego szkoła, [wystawa MNK w Zakładowym Domu Kult. ZCH «Oświęcim»], Wstęp B. Małkiewicz, Oświęcim 1994; Jan Stanisławski i jego szkoła. Wystawa w pięćdziesięciolecie śmierci artysty, marzec–kwiecień 1957 [MNK, TPSP w Kr.], Kr. 1957; Jan Stanisławski. Malarstwo [katalog wystawy w Muz. Okręgowym w Gorzowie Wpol.], lipiec–sierpień 1980 [Gorzów Wpol. 1980]; Jan Stanisławski – wystawa pośmiertna, katalog, Oprac. J. Mehoffer, N. Niestierow, T. Żuk-Skarszewski, Kr. 1907; Jan Stanisławski. Wystawa pośmiertna [TZSP w W.], W. 1907; Katalog Galerii Miejskiej, Dz. II, Sztuka polska od r. 1850, Lw. 1908; Katalog ilustrowany wystawy sztuki współczesnej we Lwowie w r. 1894, Lw. 1894; Katalog wystawy pośmiertnej Jana Stanisławskiego i jego uczniów, Wyd. S. Filipkiewicz, H. Szczygliński, tekst: A. Grzymała-Siedlecki, W. Mitarski, Kr. 1907; Koniec wieku. Sztuka polskiego modernizmu 1890–1914 [katalog wystawy w MNW, MNK], W. 1996; Mater. do dziej. Akad. Sztuk Pięknych; Malarstwo polskie od XVI do początku XX wieku. Katalog [MNW, Galeria Sztuki Pol.], W. 1975; Malarstwo polskie XVII–XIX w. Obrazy olejne. Katalog zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Wr. 1992; Piątkowski H., Katalog zbiorów Tow. Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, W. 1925; Pol. życie artyst. w l. 1890–1914; Pol. życie artyst. w l. 1915–39; Stanisław Wyspiański. Jan Stanisławski i jego uczniowie. Tow. Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, maj 1933, Katalog wystawy, Wstęp J. Kleczyński, W. 1933; Stanisławska-Adamczewska T., Kraków, ulica imienia…, Kr. 2000; Szelest D., Lwowska Galeria Obrazów. Malarstwo polskie, W. 1990 s. 40–1; Sztuka w kręgu «Sztuki». Tow. Artystów Polskich „Sztuka” 1897–1950 [katalog wystawy w MNK, 1995], Kr. 1995; Teodor Axentowicz 1859–1939. [katalog wystawy w MNK, 1998], Kr. 1998; Wiercińska, Katalog prac TZSP; W kręgu „Chimery”. Sztuka i literatura modernizmu, [katalog wystawy w Muz. Liter. w W., 1979–80], W. 1979; Wystawa pośmiertna Jana Stanisławskiego, TPSP, Wstęp J. Guttler, Lw. 1933; – Aftanazy, Dzieje rezydencji, IV, VI–VIII, X; Antonovyč D., Jan Stanislavs’kyj, Praha 1926; Banaś P., Stanisławski, Malczewski, Wyspiański. The Personalities from the Turn of Centuries, Wr. 1974; Bednarski T. Z., Krakowskim szlakiem Jana Stanisławskiego, Kr. 2001; Bljumina I., Jan Stanislavskij, „Isskustvo” 1957 nr 8 s. 53–5; Czapski J., Józef Pankiewicz, W. 1936; Dobrowolski, Nowoczesne malarstwo pol.; Dobrowolski T., Malarstwo Jana Stanisławskiego, „Sztuka i Krytyka” 1957 nr 3–4 s. 123–49; tenże, Sztuka Młodej Polski, W. 1963; Dużyk J., Sława Panie Włodzimierzu. Opowieść o Włodzimierzu Tetmajerze, Kr. 1998; Fiodoruk O., Džerela kulturnych vzaemin. Ukraïna w tvorčosti pols’kich chudožnikiv druhoï poloviny XIX – počatku XX st., Kyïv 1976; Frenkiel S., Ukraina w malarstwie polskim, „Pam. Kijowski” T. 3: 1966; Grońska M., Grafika w książce, tece i albumie. Polskie wydawnictwa artystyczne i bibliofilskie z lat 1899–1945, Wr. 1994; taż. Nowoczesny drzeworyt polski, Wr. 1971; Grzymała -Siedlecki A., Jan Stanisławski, „Krytyka” 1907 z. 2 s. 168–75, z. 3 s. 260–7; [Husarski W.] W. H., Z powodu wystawy w Tow. Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, „Tyg. Ilustr.” 1933 nr 22 s. 433; Juszczak W., Jan Stanisławski, W. 1972; Kleczyński J., Jan Stanisławski, W. 1933; Kopera F., Malarstwo w Polsce XIX i XX wieku, Kr. 1929; Kozakowska S., Malarze Młodej Polski, Kr. 1995; [Krzywoszewski S.] „Sztuka” w Wiedniu, „Życie i Sztuka” 1902 nr 45; Malarstwo polskie. Modernizm, Red. W. Juszczak, M. Liczbińska, W. 1977; Michalik J., Dzieje teatru w Krakowie w latach 1893–1915, Kr. 1985; tenże, Nieznane teksty „Zielonego Balonika”, „Pam. Liter.” T. 76: 1985 z. 2; Miodońska-Brookes E., Cieśla-Korytowska M., Feliks Jasieński i jego Manggha, Kr. 1992; Olszewski M., Jan Stanisławski, Lw. 1908; Piątkowski H., Pośmiertna wystawa Stanisławskiego, „Tyg. Ilustr.” 1907 nr 17 s. 350–1; Piber A., Droga do sławy. Ignacy Paderewski w latach 1860–1902, W. 1982; Płażewska, Warsz. Salon A. Krywulta; [Pruszyński Z.] Zenon, Jama Michalika. Lokal Zielonego Balonika, Kr. 1930; Przemęcka M., Jan Stanisławski (1860–1907), życie i twórczość, (mszp. pracy magisterskiej w Arch. UJ); Sterling M., Jan Stanisławski, W. 1926; Stępnowska T., Jan Stanisławski, W. 1976; Strzelecki Z., Polska plastyka teatralna, W. 1963; Szypowska M., Asnyk znany i nieznany, W. 1971; Taborski R., O współpracy krakowskiej „Sztuki” z wiedeńską „Secesją”, „Przegl. Human.” R. 19: 1975 z. 4; Teksty o malarzach. Antologia polskiej krytyki artystycznej 1890–1918, Oprac. W. Juszczak, Wr. 1971; Terlecki W., Zamek królewski na Wawelu i jego restauracja, Kr. 1933; Weiss T., Legenda i prawda Zielonego Balonika, Kr. 1987; Wiercińska, Tow. Zachęty; [Zamarajew J.] Ursyn, Pracownie kijowskie, „Kraj” 1899 nr 13 s. 10; – Ausstellung der Vereinigung polnischer Künstler „Sztuka”, Hagenbund, Wien 1908; Katalog der ersten Kunstausstellung der Vereinigung Bildender Künstler Österreichs, Wien 1898; „Roczn. AU” R. 1897/8 s. 109, R. 1899/1900 s. 111, R. 1902/3 s. 152, R. 1904/5 s. 149, R. 1905/6 s. 135, R. 1906/7 s. 181; „Roczn. Krak.” T. 2–8: 1899–1906 (spisy członków Tow. Miłośników Hist. i Zabytków Kr.); – Boy o Krakowie, Oprac. H. Markiewicz, Kr. 1973; Buraček M., Moe žyttja, „Mystectvo” 1937; Grzymała-Siedlecki A., Niepospolici ludzie w dniu swoim powszednim, Kr. 1962; tenże, Świat aktorski moich czasów, W. 1957; tenże, Tadeusz Pawlikowski i jego krakowscy aktorzy, Kr. 1971; Józef Chełmoński w świetle korespondencji, Oprac. J. Wegner, Wr. 1953, w: Źródła do dziej. sztuki pol., VI; Kopiec wspomnień, Kr. 1964; Kossak W., Listy do żony i przyjaciół 1883–1942, Oprac. K. Olszański, Kr. 1985; tenże, Wspomnienia, Oprac. K. Olszański, W. 1971; Kotarbińska L., Wokoło teatru. Moje wspomnienia, W. 1930; Kowalski L., Pędzlem i piórem, Kr. [b.r.w.] s. 173; Leon Wyczółkowski. Listy i wspomnienia, Oprac. M. Twarowska, Wr. 1966, w: Źródła do dziej. sztuki pol., XI; Makowski T., Pamiętnik, Oprac. W. Jaworska, W. 1961; Miłaszewski W., Wspominamy, P. 1939 I; Niestierow M., Wspomnienia przyjaciela, „Sztuki Piękne” 1924/5 nr 3 s. 109–18; Pigoń S., Zenona Przesmyckiego i Stefana Żeromskiego korespondencja wzajemna, „Pam. Liter.” 1965 s. 239–61; Przybyszewski S., Moi współcześni, W. 1956; Samlicki M., Z Janem Stanisławskim na pejzażu, „Pomorze” 1957 nr 11–12 s. 8; Skotnicki J., Przy sztalugach i przy biurku. Wspomnienia, W. 1957; Stanisław Masłowski. Materiały do życiorysu i twórczości. Oprac. M. Masłowski, Wr. 1957, w: Źródła do dziej. sztuki pol., VII; Waśkowski A., Znajomi z tamtych czasów, Kr. 1960; Wawrzeniecki M., Sylwetki artystyczne. Jan Stanisławski (kartka z pamiętnika). „Przegl. Tyg.” 1897 nr 36; Witkiewicz S., Listy do syna, Oprac. B. Danek-Wojnowska, A. Micińska, W. 1969; Wysocki A., Sprzed pół wieku, Kr. 1958; Wyspiański S., Listy zebrane, Oprac. L. Płoszewski, J. Dürr-Durski, M. Rydlowa, Kr. 1979–98 I–IV; Zakrzewski J., Jan Stanisławski. Sylwetka, „Tyg. Ilustr.” 1898 nr 10; Żeromski S., Wspomnienia, W. 1951; Żuk-Skarszewski T., Jan Stanisławski (1860–1907), „Sztuki Piękne” 1924/5 nr 3; – „Czas” 1910 nr 543, 547, „Iskusstvo i pečatnoe delo” 1910 nr 8/9 s. 342–60 (M. Nesterov, A. Nowaczyński, J. Mehoffer); „Krak. Mies. Artyst.” 1911 nr 5 s. 60; „Kur. Warsz.” 1907 nr 121 (wyd. wieczorne) s. 4, nr 319 (wyd. wieczorne) s. 3; „Pam. Liter.” R. 56: 1965; „Świat” 1890 nr 11 s. 250, nr 12 s. 287; „Wędrowiec” 1898 nr 6 s. 110; – Nekrologi: „Bluszcz” 1907 nr 3 (Z. Skorobohata-Stankiewiczówna), „Chimera” T. 10: 1907 z. 30 s. 589–92 (Z. Przesmycki-Miriam), „Czas” 1907 nr 5 (J. Mehoffer, K. Frycz), nr 6, 7, 12, Kalendarz Czecha, 1908 s. 71, „Naprzód” 1907 nr 8, „Nowa Reforma” 1907 nr 10, „Świat” 1907 nr 2 (W. Wankie), „Tyg. Ilustr.” 1907 nr 2 (H. Piątkowski), nr 17; – AP w Kr.: „Księga zmarłych chrześcijan miejscowych i zamiejscowych. Kraków” 1907 nr 31; Spis ludności z 31 XII 1900, Dzielnica VI, XI poz. 1516; AP w W.: Zespół 214/I, Cesarski Uniw. Warsz. Spis studentów, sygn. 557, k. 8, 57, 558, k. 10, 69; B. Jag.: rkp. 8787 II k. 73–4 (M. Szukiewicz „Fraszki. Jan Stanisławski”); B. Narod.: rkp. 2861 k. 1–41 (koresp. Z. Przesmyckiego z l. 1884–1941), rkp. 2874 k. s. 170 (koresp. A. Szumowskiej); IS PAN: Mater. do Słown. Artystów Pol.; Paraf. Rzymskokatol. p. wezw. św. Mikołaja w Kr.: „Liber defunctorum” t. VI Dzielnica Wesoła 1906–7, s. 23 poz. 6, 1907 (tu data ur. S-ego 24 VI 1861).
Bibliogr. dot. Janiny Stanisławskiej: Portret przez Wojciecha Weissa 1909, olej., MNK, reprod. w: Bednarski T. Z., Krakowskim szlakiem Jana Stanisławskiego…, (tu też fot.); – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1909: „Nowa Reforma” nr 435 (wyd. poranne), nr 436, Kalendarz Czecha, s. 91, „Naprzód” nr 267, „Świat” nr 47 s. 13.
Róża Biernacka